Blogger Template by Blogcrowds.

Παπαδιαμάντης: Ολοι το ίδιο είναι

Σωκράτης Κουγέας

Η νουβέλα «Χαλασοχώρηδες» του σκιαθίτη συγγραφέα σε επανέκδοση.

Ως «βόες της Εθνικής Τραπέζης» παρουσιάζονται οι ξένοι τραπεζίτες της «Χάμπρο» και των «Σκριπ» στη γελοιογραφία που δημοσιεύθηκε στον «Νέο Αριστοφάνη» το 1893 (από το βιβλίο του Δημήτρη Σαπρανίδη «Ιστορία της ελληνικής γελοιογραφίας», εκδόσεις Ποταμός).

Τι ήταν εκείνο που οδήγησε τον Κωνσταντή τον Καλόβολο και τον Γιάννη της Χρυσαφούς εις το μικρόν καπηλείον του Δημήτρη του Τσιτσάνη; Στο ερώτημα αυτό απαντάει ο Παπαδιαμάντης με τη νουβέλα Οι Χαλασοχώρηδες. Και στο σημείο αυτό προβάλλει η ιδιαιτερότητα και η χάρη του μεγάλου μας πεζογράφου: μια καθημερινή και κοινότοπη συμπεριφορά γίνεται αφορμή με τη χαρακτηριστική διεισδυτικότητά του να ξεδιπλώσει ανθρώπινους χαρακτήρες και να προβάλει κοινωνικά προβλήματα κατά τρόπο ώστε ο αναγνώστης του να συνειδητοποιήσει όχι μόνο τον κόσμο μέσα στον οποίο κινείται αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό.
Πίσω από το προσωπείο και τα ονόματα των ηρώων - παρανόμια κατά βάθος που δεν μας επιτρέπουν να ξεφύγουμε από την καταγραφή της σκιαθίτικης κοινωνίας -, ο Παπαδιαμάντης καλύπτει τυπικούς χαρακτήρες και συμπεριφορές πολιτών: τον τοπικό κομματάρχη και τον τρόπο προσέγγισης των υποψήφιων ψηφοφόρων, των παράσιτων των κομμάτων, των εύπιστων οπαδών... Αυτή είναι η πρώτη ανάγνωση, το χρονογραφικό στοιχείο της νουβέλας που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στα καθημερινά φύλλα της 12ης ως 22ας Αυγούστου του 1892 της εφημερίδας «Ακρόπολις» του Γαβριηλίδη.
Είχαν περάσει τρεις μήνες από τις εκλογές του Μαΐου του 1892, όταν οι Χαλασοχώρηδες συνάντησαν το αναγνωστικό τους κοινό, εκλογές που ανέδειξαν για μία ακόμη φορά τον Τρικούπη νικητή έναντι του μόνιμου αντιπάλου του Δηλιγιάννη με στόχο ομολογημένο να βγάλει το ελληνικό κρατίδιο από το οικονομικό αδιέξοδο. (Διαγράφουμε τα ονόματα και ασυναίσθητα έχουμε ήδη εισβάλει σε χώρο ιδιαίτερα οικείο.)
Η οικονομική δυσπραγία όμως που ομολογήθηκε πριν από τις εκλογές συνεχίζεται. O πρωθυπουργός που ανέδειξαν οι τελευταίες εκλογές επιχείρησε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα συνάπτοντας νέα δάνεια για να εξυπηρετηθούν τα παλαιά, με υπερβολικά υψηλούς τόκους. Ακολουθούν νέα μέτρα λιτότητας, επιβάλλονται νέοι έμμεσοι φόροι, η ήδη επιβαρυμένη κατάσταση των καταναλωτών γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Η οικονομία της Ελλάδας είναι απόλυτα εξαρτημένη από τα δάνεια του εξωτερικού. O δημόσιος προϋπολογισμός προσβλέπει στη σύναψη νέου δανείου.
Οι ξένοι κεφαλαιούχοι μεταξύ άλλων απαιτούν η συμφωνία να μην έρχεται στην ελληνική Βουλή προς κύρωση, αλλά η ισχύς της θα καθοριζόταν με απλό βασιλικό διάταγμα. Η αντιπολίτευση υποστήριζε ότι οι όροι του δανείου ήσαν «ατιμωτικοί για την εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία της χώρας». Ο πρωθυπουργός επέμενε ότι θα έσωζε τη χώρα χωρίς να την οδηγήσει σε πτώχευση και η οικονομία πήγαινε από το κακό στο χειρότερο. Μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού, λίγους μήνες αργότερα, η νέα κυβέρνηση επιχείρησε να δώσει λύση με δάνειο κεφαλαιοποίησης, λύση που λίγα χρόνια πριν είχε δοκιμαστεί στην Αργεντινή. Η διάδοχη κυβέρνηση απέτυχε και ο πρώην πρωθυπουργός επανέρχεται στην εξουσία για να δηλώσει λίγους μήνες μετά τη φράση που σημάδεψε το νεοϊδρυθέν κράτος «δυστυχώς, επτωχεύσαμε».

Αποσιωπώντας ονόματα και χρόνους στην παραπάνω αφήγηση, βασισμένη στην Ιστορία του Ελληνικού Εθνους και σε άρθρο του Κυριάκου Φίνα («Ροδιακή», 29 Μαρτίου 2011), ο αναγνώστης, αν δεν προσέξει τον όρο «βασιλικό διάταγμα», θα παρασυρθεί και θα πιστέψει ότι διαβάζει συνοπτική αναφορά σχετικά με την οικονομική και πολιτική κατάσταση της Ελλάδας του 21ου αιώνα και με τα όσα βιώνουμε και πρόκειται να βιώσουμε στο άμεσο μέλλον. Και καθώς οι συμπεριφορές καθορίζονται από τα αίτια, από τις συνθήκες που αντιμετωπίζει το άτομο, δεν θα μπορούσε παρά οι πολίτες αυτού του τόπου, είτε σήμερα είτε το 1892, να αντιδρούν με παρόμοιους τρόπους, εκδηλώνοντας παρόμοιες συμπεριφορές και έχοντας παρόμοιες προσδοκίες.
Το δοκίμιο Οι Χαλασοχώρηδες - μελέτη το χαρακτηρίζει ο δημιουργός του - καυτηριάζει την πολιτική συμπεριφορά που εκδηλώνει η εκτελεστική εξουσία, η εκλεγμένη ηγεσία, παρουσιάζοντάς την ως τη δύναμη από την οποία ο πολίτης ως ιδιότυπος επαίτης επιδιώκει να κερδίσει, είτε ζητιανεύοντας ένα μικρό αντάλλαγμα για την παραχώρηση της ψήφου είτε ζητιανεύοντας την ψήφο δίνοντας ένα μικρό αντάλλαγμα. Οι ψηφοφόροι περιμένουν·  περιμένουν το δικό τους μικρό μερίδιο που θα τους κάνει να νιώσουν καλύτερα εκείνη τη στιγμή. Οι υποψήφιοι περιμένουν· περιμένουν με κάθε τρόπο να κερδίσουν την έδρα τους για τα προσωπικά τους μικροσυμφέροντα. Επαίτες και οι δύο, χωρίς έμπνευση, χωρίς ιδανικά.
Με τη διακριτική σάτιρά του ο Παπαδιαμάντης καταγράφει και κωδικοποιεί με χαρακτηριστική σχολαστικότητα τις συμπεριφορές των συντοπιτών του και τα κίνητρα που οδηγούν στις συμπεριφορές αυτές: ο ένας, ο «παμπόνηρος», επολιτεύετο χάριν των δημοσίων έργων, ο άλλος εξελέγετο βουλευτής διά το καλόν της πατρίδος και ο τρίτος, ο «αγαθός», για δόξα. Τα κίνητρα των πολιτευτών καθορίζουν και τη συμπεριφορά του ψηφοφόρου, που εκδηλώνεται ανάλογα στον ψηφοθηρικό αγώνα των επίδοξων βουλευτών. Και τότε είναι που ο ψηφοφόρος - επαίτης πριν από λίγο, για κάποιο ρουσφέτι - νιώθει ότι έχει τη δύναμη στα χέρια του και προσπαθεί να ανταποδώσει όσα καλά εισέπραξε - ή, καλύτερα, δεν εισέπραξε - κατά την περασμένη θητεία από τον υποψήφιο βουλευτή, εξουσία πριν λίγο και επαίτης μιας ψήφου τώρα.
Η σχέση αυτή αναδεικνύεται κυρίαρχη στην εξέλιξη της ιστορίας μας και ο Παπαδιαμάντης προχωράει ένα βήμα πέρα από την απλή ψυχογράφηση, στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρονται σε κάθε ένα από τα πρόσωπά του: οι προσωπικές στρατηγικές και η μεταβολή θέσεων ανάλογα με τον συνομιλητή ανάγονται σε ύψιστη αξία στον αγώνα αυτόν της διεκδίκησης, αποδομώντας τη δημοκρατία με τους όρους που λειτουργούσε τον προπερασμένο αιώνα και - αλίμονο - με τους όρους που λειτουργεί ακόμη και σήμερα.
Η απαξία για την πολιτική είναι διάχυτη, καθώς οι ήρωες, όσο απλοϊκά κι αν σκέφτονται, συνειδητοποιούν το ψεύδος και διά στόματος μπαρμπα-Διοματάρη ανακράζουν: - Ολοι το ίδιο είναι!
Η αφήγηση ανάμεσα στους διαλόγους με τους οποίους ψυχογραφούνται τα πρόσωπα δεν χάνει τον γνώριμο παπαδιαμάντειο βηματισμό της, φωτογραφίζοντας το νησί και τους ανθρώπους του, τα ήθη και τους χαρακτήρες του. Και καθώς προχωρεί η αφήγηση, το προσωπικό και απλοϊκό συνδέεται διαλεκτικά με το σημαντικό και πολιτικό: «Κατά την πρώτην βουλευτείαν του ολόκληρον δάσος το είχε κάμει ιδικόν του, δικαιώματι κατακτήσεως. Με τον έφορον, τον οποίον είχε φέρει εις την επαρχίαν του, είχε προεξηγηθεί σαφέστατα: "Θα σε διορίσω, αλλά φόρον δεν θα βεβαιώσης από την ξύλευσιν του δάσους"».
Μέσα από τις γραμμές των «Χαλασοχώρηδων» η υφαρπαγή των ψήφων, τα ρουσφέτια, η διαφθορά προβάλλουν σαν τα χαρακτηριστικά των πολιτευτών που υποχρεώνουν τον απλό κόσμο, τον ψηφοφόρο, σε ανάλογες συμπεριφορές. Ο «πολιτικός» Παπαδιαμάντης δεν δικαιώνει κανέναν: η λεπτή σάτιρα απογυμνώνει τον πομπώδη πολιτευτή, ενώ από την άλλη αφήνει τους αγαπημένους του ταπεινούς ήρωες στην απομόνωση που ταιριάζει σε όσους επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τα αδύνατα σημεία του συστήματος ξεγελώντας μηχανισμούς και πρόσωπα.

ΥΓ.: Η «μικρά μελέτη» του Παπαδιαμάντη βρίσκει τη συνέχειά της στην κλασική κωμωδία του ελληνικού κινηματογράφου «Υπάρχει και φιλότιμο» (Αλέκος Σακελλάριος - Φίνος Φίλμς, 1965), με τον θρυλικό Μαυρογιαλούρο και τις ρεμούλες του γραμματέα του και του κομματάρχη Γκρούεζα. Στις ημέρες μας τη σκυτάλη της πολιτικής σάτιρας φοβάμαι ότι την πήραν τα ίδια τα πολιτικά πρόσωπα που παρελαύνουν στα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης αφοπλίζοντας την πένα του χρονογράφου με τον λόγο τους και τη συμπεριφορά τους.

Το παραπάνω κείμενο είναι η εισαγωγή στην έκδοση της νουβέλας «Χαλασοχώρηδες» από τις εκδόσεις Ποταμός.

Ο κ. Σωκράτης Κουγέας είναι φιλόλογος και συγγραφέας.

Πηγή: tovima.gr

Όποιος μπαίνει στον χορό

Μαρία Κουρή


Η απελευθέρωση της κίνησης με μουσική βάσει αρχαιοελληνικών μύθων.

«O Βάκχος με την παρέα του» (1884), ελαιογραφία του γάλλου ζωγράφου Γουίλιαμ-Αντόλφ Μπουγκερό

Είναι χαρακτηριστικό του σύγχρονου πολιτισμού να ανάγει τις εκδηλώσεις της έκτακτης ή «εκτός ορίων» ανθρώπινης συμπεριφοράς σε ψυχολογικά κίνητρα. Μια τέτοια συμπεριφορά δηλώνεται με τον όρο έκσταση. Περί τίνος πρόκειται; Είναι άραγε η εκστατική μανία απλώς μια ψυχολογική εκφόρτιση, ένα ξέσπασμα καταπιεσμένων παρορμήσεων; Αν εξέταζε κανείς βαθιά και κυρίως από την πλευρά της ιστορίας του πολιτισμού το φαινόμενο αυτό, θα έφθανε σε πολλά ευρήματα.

Εναν τέτοιο δρόμο ακολουθεί η μελέτη της Χαρίκλειας Τσοκανή Η Μουσική Μανία - στις απαρχές του βακχικού ενθουσιασμού. Η συγγραφέας εξ αρχής απομακρύνεται από τη στενά ψυχολογική προσέγγιση της έκστασης και αναζητεί την ερμηνεία της σε ορισμένους αρχαιοελληνικούς μύθους. Ο πιο κεντρικός από την άποψη αυτή είναι ο μύθος του Διονύσου Ζαγρέως, σύμφωνα με τον οποίο ο μικρός Διόνυσος διασπαράσσεται από τους Τιτάνες.

Κατ' άλλη ερμηνευτική εκδοχή ο Διόνυσος αντικρίζει τον εαυτό του σε ένα κάτοπτρο και, γοητευμένος από το είδωλο, δραπετεύει από τη θεϊκή του υπόσταση. Γίνεται έτσι ένα ον με σάρκα και οστά, που αλλάζει συνεχώς μορφές. Από τη μεριά τους, οι θνητοί αναγνωρίζουν σε αυτές τις μεταμορφώσεις του θεού την ίδια τη δύναμη της δημιουργίας. Και γι' αυτό, κυρίως, λατρεύουν τον Διόνυσο με έναν τρόπο που δείχνει ότι θέλουν να του μοιάσουν.

Πώς μπορεί όμως ο άνθρωπος να «ομοιωθεί» με τον Θεό; Η αρχαιοελληνική απάντηση είναι η εξής: με την τέλεση οργιαστικών τελετών, με την έξοδο των θνητών από τη συνηθισμένη διανοητική και συναισθηματική τους κατάσταση. Και εδώ αναδεικνύεται ο ρόλος της μουσικής. Για να προσδιορίσει τη λειτουργία της μουσικής, ειδικά στις θρησκευτικές τελετουργίες, η Τσοκανή ανατρέχει στις θεωρίες του Πλάτωνος, του Πλωτίνου, του Ιάμβλιχου και του Πρόκλου.

Ο Διόνυσος της έκστασης
Είναι αξιοσημείωτο ότι στην παράδοση αυτή η μουσική δεν εμφανίζεται απλώς ως τέχνη, αλλά ως ο κύριος τρόπος με τον οποίο οι πιστοί θα βιώσουν τη μεγάλη αλήθεια που διέπει τη ζωή του Σύμπαντος. Η μουσική είναι ακριβώς η τέχνη που τους ειδοποιεί σχετικά με την ύπαρξη της συμπαντικής αρμονίας. Είναι η τέχνη που τους αναγγέλλει ότι είναι δυνατόν να μετάσχουν οι ίδιοι σε αυτή την ευρυθμία - και εκεί έγκειται η μείζων παιδευτική σημασία της. Ετσι, με τις τελετουργίες οι πιστοί περνούν με τη βοήθεια της μουσικής, και ειδικότερα της μελωδίας, στη σφαίρα εκείνη όπου όλα γεννώνται και αναγεννώνται. Ο Διόνυσος είναι το μέγα, ιερό σύμβολο αυτής της παλιγγενεσίας. Οι θνητοί τον επικαλούνται, τον αναζητούν και τελικά φθάνουν μέσα από έναν ξέφρενο χορό να ταυτιστούν μαζί του.
Στο νόημα που έχει αυτή η ταύτιση, η μελέτη της Τσοκανή επιμένει ιδιαίτερα. Γιατί κατά την ίδια είναι διαφορετικό πράγμα να εννοηθεί η έκσταση ως επίσκεψη και «εγκατάσταση» του θεού μέσα στον πιστό και άλλο να ενώνεται ο πιστός με τον Θεό με μια υπερβατική κίνηση. Στην πρώτη περίπτωση, την οποία αποδέχονται ορισμένοι ανθρωπολόγοι και φιλόλογοι, η έκσταση μοιάζει με ένα είδος παραίσθησης, είναι δηλαδή ψυχολογικό φαινόμενο. Στη δεύτερη περίπτωση η έκσταση είναι ανάβαση του νου, έξοδος του ανθρώπου από το πεπερασμένο.
Η συγγραφέας επιχειρηματολογεί υπέρ της δεύτερης άποψης. Για να τεκμηριώσει τη θέση της επανεξετάζει λεπτομερώς διάφορα στοιχεία της βακχικής τελετουργίας. Ειδικότερα, εντρυφά στην κυκλική κίνηση, τον κυκλικό χορό, καθώς και στη χρήση του αυλού. Ολος αυτός ο στρόβιλος, που συνεπαίρνει τους λάτρεις, προϋποθέτει τον ήχο του αυλού, ο οποίος κατά τους αρχαίους Ελληνες είναι το πιο κατάλληλο όργανο για να μεταρσιώσει την ανθρώπινη ύπαρξη και να την οδηγήσει στην ενθουσιαστική κατάσταση. Ο αυλός και ο κυκλικός χορός που τροφοδοτεί προκαλούν τον ενθουσιασμό και έτσι οι άνθρωποι οδεύουν προς το αιώνιο ή μάλλον ανακαλύπτουν πόση ανάγκη έχουν να βρίσκονται μέσα σε κύκλους που δεν σταματούν ποτέ, που δεν σπάνε για να σημάνουν τον θάνατο.
Οποιος μπαίνει στον χορό μυείται στο έσχατο μυστήριο, μας λέει η συγγραφέας. Πράγμα που σημαίνει ότι, για να υπάρχει έκσταση με την πλήρη έννοια του όρου, πρέπει να υπάρχει το Ιερό. Εκεί καταλήγει ουσιαστικά η μελέτη. Και εκεί, ταυτόχρονα, αρχίζει ο σύγχρονος αναγνώστης να αναρωτιέται για το πόσο δέσμια είναι η εποχή του στην ίδια της τη δυσπιστία απέναντι στο ιερό, ενώ παράλληλα η εποχή αυτή πασχίζει να «απογειωθεί». Η αντίφαση είναι προφανής και το βιβλίο μας προτρέπει να την ξανασκεφτούμε.

Η κυρία Μαρία Κουρή είναι λέκτωρ στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

Πηγή: tovima.gr

Η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου στην Αθήνα

Εορτάζεται με εκδηλώσεις στις εκδόσεις Γαβριηλίδη.


Με ανοιχτή ημερίδα στις εκδόσεις Γαβριηλίδη θα εορταστεί στις 23 Απριλίου η Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου στην Αθήνα. Στη διάρκεια της ημέρας θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις στην τυπογραφική μονάδα των εκδόσεων Γαβριηλίδη (Αγ. Ειρήνης 17, Μοναστηράκι) και οι επισκέπτες θα μπορούν να δουν από κοντά όλα τα στάδια της δημιουργίας ενός βιβλίου (στοιχειοθεσία, ψηφιακή εκτύπωση, χειροποίητη βιβλιοδεσία). Στον ίδιο χώρο θα φιλοξενηθούν ομιλίες και αναγνώσεις στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Ελληνο-Ισπανική συνάντηση: Ποιήματα και Αστυνομικό μυθιστόρημα». Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το ελληνο-ισπανικό πολιτιστικό περιοδικό «Sol Latino» και βασίζονται σε μια ιδέα του πεζογράφου Πέτρου Μάρκαρη.

Η 23η Απριλίου, ημέρα κατά την οποία το 1616 πέθαναν τρεις σημαντικοί συγγραφείς, ο ισπανός Θερβάντες, ο βρετανός Σαίξπηρ και ο περουβιανός Γκαρθιλάθο ντε λα Βέγκα, ανακηρύχθηκε το 1995 από την UNESCO Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, για να «τιμήσει τα βιβλία και τους συγγραφείς και να ενθαρρύνει το κοινό, ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους, να ανακαλύψουν την απόλαυση της ανάγνωσης και να ανανεώσουν τον σεβασμό προς την αναντικατάστατη προσφορά όσων εργάστηκαν για την κοινωνική και την πολιτισμική πρόοδο της ανθρωπότητας».

Οι ρίζες αυτής της παγκόσμιας γιορτής του βιβλίου βρίσκονται στην Καταλονία στην Ισπανία, όπου στις 23 Απριλίου, γιορτή του Αγίου Γεωργίου, οι βιβλιοπώλες χαρίζουν ένα τριαντάφυλλο σε κάθε πελάτη που αγοράζει ένα βιβλίο. Ο Πέτρος Μάρκαρης βρέθηκε στη Βαρκελώνη αυτήν την ημέρα και ενθουσιάστηκε από το εορταστικό κλίμα. «Σε όλη την πόλη οι βιβλιοπώλες στήνουν πάγκους, πωλούν βιβλία και χαρίζουν τριαντάφυλλα», λέει στο «Βήμα» ο έλληνας συγγραφέας, «πρόκειται για ένα απίστευτο πανηγύρι». Επιθυμώντας να μεταφέρει την εμπειρία αυτή στην Ελλάδα, έφερε σε επαφή τον εκδότη του Σάμη Γαβριηλίδη με μέλη της ισπανόφωνης κοινότητας στην Αθήνα. Το αποτέλεσμα ήταν η ανοιχτή ελληνοϊσπανική ημερίδα που διοργανώνουν στις 23 Απριλίου.

Οι εκδηλώσεις της ημέρας αρχίζουν στις 11.00 π.μ. και θα ολοκληρωθούν αργά το βράδυ. Από τις 11.00 π.μ. ως τη 1.00 μ.μ. οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν και να συνομιλήσουν με τον Χρήστο Μπουλώτη, ποιητή και συγγραφέα παιδικών βιβλίων. Στις 7.00 μ.μ.-9.00 μ.μ., ο Κριστιάν Φοντ, πρόξενος της Ισπανίας στην Αθήνα, θα παρουσιάσει στο κοινό την ιστορία αυτής της ισπανικής παράδοσης που παντρεύει τα βιβλία με τα λουλούδια. Στις 8.00 μ.μ.-10.00 μ.μ., ο Πέτρος Μάρκαρης θα διαβάσει, μεταφρασμένα στα ελληνικά, ποιήματα του βραβευμένου ισπανού ποιητή Χουάν Μπιθέντε Πικέρας (ο οποίος ζει στην Αθήνα από το 2007) και ο ισπανός λογοτέχνης θα διαβάσει αποσπάσματα από τα «Ληξιπρόθεσμα δάνεια» του έλληνα πεζογράφου στην ισπανική τους μετάφραση. Η γιορτή θα κλείσει με λατινοαμερικάνικη μουσική βραδιά.

Πηγή: tovima.gr

Η κυρία με τα μαύρα

[Η βιογραφία της Πηνελόπης Δέλτα]

Μίτση Σκ. Πικραμένου

Η Πηνελόπη Δέλτα δεν είναι «μεγάλη» μόνο στη συνείδησή μας, είναι αντικειμενικά «Μεγάλη Ελληνίδα», πρωτοπόρα για την εποχή της και με απίστευτη δραστηριότητα.

Η Βιογραφία της Πηνελόπης Δέλτα, που ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Τετράγωνο, είναι πέρα για πέρα αληθινή. Στηρίζεται και στην παραμικρή της λεπτομέρεια σε πληροφορίες που περιλαμβάνονται σε έντυπες πηγές ή σε συμπεράσματα που εξάγονται με ασφάλεια από τα γραφόμενα στις πηγές. Θα είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία που θα συγκλονίσει τους αναγνώστες.
Οι πηγές, με βάση τις οποίες συντάχθηκε η Βιογραφία και που πήρε πολλά χρόνια έρευνας για να μαζευτούν, είναι:

1. Μαρτυρίες της εποχής
2. Η Αλληλογραφία της Πηνελόπης Δέλτα,
3. Τα Απομνημονευματικού χαρακτήρα έργα της,
4. Τα ίδια τα έργα της, τόσο τα αυτοτελή, όσο κι εκείνα που παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά και είναι διηγήματα, αφηγήματα και άρθρα,
5. Εφημερίδες Αθήνας και Θεσσαλονίκης,
6. Περιοδικά, που αποδελτιώθηκαν,
7. Η Βιβλιογραφία για την Πηνελόπη Δέλτα (αυτοτελείς μελέτες και διατριβές, άρθρα, βιβλιοκρισίες, σύμμεικτοι τόμοι, αφιερώματα περιοδικών κτλ.)
Ετοιμαστείτε για ένα μοναδικό βιβλίο που θα συζητηθεί.

Η Μίτση Σκ. Πικραμένου είναι επαγγελματίας ερευνήτρια – ιστορικός. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάστηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, κι έχει πάρα πολλά δημοσιεύματα σχετικά με ερευνητικά θέματα. Με την Πηνελόπη Δέλτα, ασχολήθηκε συμπτωματικά από τον Ιούνιο του 2009. Ξεκινώντας με το ερώτημα πώς η συγγραφέας ασχολήθηκε με το ιστορικό μυθιστόρημα, προχώρησε σε μια πολύ εκτεταμένη έρευνα κι’ έτσι προέκυψαν άγνωστα δημοσιεύματα της Πηνελόπης Δέλτα στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, άλλα που ήταν γνωστά και κανένας δεν τα είχε μελετήσει, αλλά και αρκετά νέα στοιχεία για τη δραστηριότητά της.

Πηγή: ekdoseistetragono.gr

Βραβεύθηκαν δημιουργοί και φορείς που προάγουν τη φιλαναγνωσία.


Απονεμήθηκαν τα βραβεία του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (IBBY), τη Δευτέρα 2 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, σε εκδήλωση στο Ινστιτούτο Θερβάντες. Βραβεύθηκαν περισσότεροι από είκοσι δημιουργοί -συγγραφείς και εικονογράφοι- αλλά και σχολεία, βιβλιοθήκες, εκπαιδευτικοί και φορείς που προάγουν τη φιλαναγνωσία. Το μεγάλο βραβείο του Κύκλου έλαβε, για τη συνολική προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία, η συγγραφέας Αργυρώ Κοκορέλη.

Οι πενταμελείς κριτικές επιτροπές, μία για κάθε βραβείο, εξέτασαν συνολικά 132 τίτλους του 2011 που υποβλήθηκαν από τους εκδότες τους. «Τα φετινά βραβεία έδειξαν ότι η κρίση στο βιβλίο είναι οικονομική και όχι ποιοτική» σχολίασε στο «Βήμα» ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός Βαγγέλης Ηλιόπουλος, πρόεδρος του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, «Όλα τα βιβλία -όχι μόνο όσα βραβεύθηκαν- αλλά και όσα βρίσκονται στις βραχείες λίστες είναι εξαιρετικά. Άλλωστε, η αναγκαστική μείωση της παραγωγής έχει κάνει τους εκδότες να έχουν πιο αυστηρά κριτήρια επιλογής. Εμείς ως το ελληνικό τμήμα μιας διεθνούς οργάνωσης αναλαμβάνουμε την ευθύνη να προβάλουμε τα βιβλία που βραβεύτηκαν στο εξωτερικό αναδεικνύοντας την παιδική λογοτεχνία ως πρεσβευτή του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού».

Τα βραβεία έλαβαν:
Βραβείο «Ερμιόνη Βακάλη-Πετρίδη» σε συγγραφέα και εικονογράφο βιβλίου με πολύχρωμη εικονογράφηση
Απονεμήθηκε στο βιβλίο «Οι καλοί πειρατές και οι κακοί πειρατές» του Αντώνη Παπαθεοδούλου, με εικονογράφηση Ίριδας Σαμαρτζή (Παπαδόπουλος).

Έπαινο έλαβε το βιβλίο «Η Αγάπη της μυρμηγκίνας και του τζίτζικα» του Γιώργου Μπουμπούση, με εικονογράφηση Βανέσσας Ιωάννου (Eλληνοεκδοτική).

Βραβείο «Πηνελόπη Μαξίμου» σε συγγραφέα βιβλίου αφήγησης βραχείας φόρμας για παιδιά
Δόθηκαν δύο βραβεία στα βιβλία «Το ζωντανό ρομπότ» της Ναννίνας Σακκά -Νικολακοπούλου (Πατάκης) και «Αστέρια στον πάτο της λίμνης» της Εύη Γεροκώστα (Μεταίχμιο).

Βραβείο «Φανής Αποστολίδου» σε συγγραφέα εκτενούς παραμυθιού ή μυθιστορήματος για παιδιά.
Βραβείο έλαβε το «Οι εφτά ζωές του Κόμπου» της Άννας Κοντολέων (Πατάκης) και έπαινο το «Δεν είμαι τέρας, σου λέω!» της Παναγιώτας Πλησή (Κέδρος).

Βραβείο σε συγγραφέα εφηβικού ή νεανικού μυθιστορήματος
Δεν απονεμήθηκε, διότι κανένα βιβλίο δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία.

Βραβείο «Βίτω Αγγελοπούλου» σε συγγραφέα βιβλίου γνώσεων για παιδιά
Δόθηκαν δύο βραβεία στα βιβλία «Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη» της Εύης Τσιτιρίδου (Πατάκης) και «Περπατώντας τις εποχές του Βυζαντίου» της Μαρίζας Ντεκάστρο (Μεταίχμιο).

Βραβείο «Λότη Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου» σε πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα βιβλίου για παιδιά ή για νέους
Κανένα βιβλίο δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία. Βραβείο δεν δόθηκε. Έπαινο έλαβαν τα βιβλία: «Έλα να πετάξουμε μαζί» της Κάτιας Πινό (Βεργίνα) και «Ένα απλό μολύβι» της Ασπασίας Πρωτογέρου (Πατάκης).

Μεγάλο βραβείο «Πηνελόπη Δέλτα»
Απονεμήθηκε στη συγγραφέα Αργυρώ Κοκορέλη για τη συνολική προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία.

Βραβείο Κ. Π. Δεμερτζή σε εκπαιδευτικό Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Απονεμήθηκε στην Πάττυ Παπαδήμου, δασκάλα του 4ου Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρειας Ημαθίας.

Βραβείο σε εν ενεργεία εκπαιδευτικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που δείχνει έμπρακτα και αποτελεσματικά το ενδιαφέρον του για τη νεανική λογοτεχνία
Απονεμήθηκε στις καθηγήτριες Κωνσταντίνα Δράκου και Ισαβέλλα Σιδηροπούλου του Γυμνασίου Χιλιομοδίου.

Βραβείο προγράμματος προώθησης της φιλαναγνωσίας
Απονεμήθηκε στο πρόγραμμα φιλαναγνωσίας στην Παιδική Λέσχη Ανάγνωσης Κω.

Βραβείο καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας με χρήση νέων τεχνολογιών και Διαδικτύου
Απονεμήθηκε στο blog «filanagnosiaprogram.blogspot.com» της διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης.

Βραβείο σε βιβλιοθηκονόμο για δράσεις φιλαναγνωσίας
Απονεμήθηκε στη βιβλιοθηκονόμο Σοφία Κράλλη από τη Δημοτική βιβλιοθήκη Μοσχάτου.

Βραβείο σε σχολικό-μαθητικό έντυπο το οποίο καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία και προωθεί την ανάγνωση παιδικής λογοτεχνίας
Απονεμήθηκε στο «Τα μυστικά του θρανίου» του 3ου Δημοτικού Σχολείου Κισσάμου Χανίων.

Βραβείο σε σύλλογο γονέων και κηδεμόνων μαθητών δημοτικού, γυμνασίου ή λυκείου για την προώθηση της φιλαναγνωσίας
Απονεμήθηκε στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του 29ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης.

Βραβείο σε παιδική-νεανική βιβλιοθήκη για τη συνολική δράση της
Απονεμήθηκε στην παιδική-νεανική βιβλιοθήκη του 6ου Δημοτικού Σχολείου Νίκαιας.

«Η τεχνολογία κλέβει τα παιδιά από το βιβλίο», σχολίασε στο «Βήμα» η βραβευθείσα δασκάλα Πάττυ Παπαδήμου του 4ου Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρειας Ημαθίας, διευκρινίζοντας όμως ότι «όλα είναι αναγκαία και όλα πρέπει να κοινωνούνται, τεχνολογία και βιβλίο συμπληρώνουν το ένα το άλλο». Αυτό που οφείλει να κάνει ο δάσκαλος, σε μια εποχή που η οθόνη κυριαρχεί, είναι «να βοηθήσει τα παιδιά να ανακαλύψουν το βιβλίο. Τα παιδιά θα αγαπήσουν το βιβλίο όταν το γνωρίσουν, θα αντλήσουν από εκεί ό,τι τους ταιριάζει και θα κατανοήσουν καλύτερα τον έξω κόσμο, γιατί το σύγχρονο παιδικό βιβλίο παρακολουθεί την εποχή και περιέχει πολλή πληροφορία για όλα τα ζητήματα που αφορούν τα παιδιά στην καθημερινή ζωή τους».

Πηγή: tovima.gr

Το νέο σωματείο εκδοτών – βιβλιοπωλών που φιλοδοξεί να ανανεώσει τον χώρο.


«Ενωση Ελληνικού Βιβλίου» είναι ο τίτλος του νέου σωματείου που δημιούργησαν οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι και ορισμένα μεγάλα βιβλιοπωλεία, όπως πρώτο έγραψε το ΒΗΜΑ. Η Ενωση έχει στόχο να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες της κρίσης και στις προθέσεις της είναι να λειτουργήσει με καθαρά επαγγελματικά ευρωπαϊκά κριτήρια. Στην κίνηση αυτή συμμετέχουν μέχρι στιγμής οι μεγαλύτεροι και γνωστότεροι εκδότες, ανάμεσα τους και τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου, Πρωτοπορία, Ιανός, Starbooks, Ευριπίδης στο Χαλάνδρι, το γαλλικό Trait d΄ Union και το πρακτορείο διακίνησης βιβλίων Απόλλων. Ηδη πολλοί εκδότες και βιβλιοπώλες από όλη την Ελλάδα έχουν εκδηλώσει πρόθεση συμμετοχής στην κίνηση αυτή.

Για να μπορεί κάποιος εκδοτικός οίκος να συμμετέχει στη Ενωση Ελληνικού Βιβλίου σύμφωνα με το καταστατικό της, θα πρέπει να έχει εκδώσει ένα συγκεκριμένο αριθμό τυπογραφικών τα τελευταία τρία χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο η νέα Ενωση θέλει να αποφύγει τους «κατ όνομα εκδότες», αυτούς που εδώ και χρόνια δεν έχουν εκδώσει κανένα βιβλίο αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να είναι μέλη στα Δ.Σ των ήδη υπαρχόντων σωματείων. Επίσης με αυτόν τον τρόπο θέλουν να αποκλείσουν τους πλασιέ (ένα επάγγελμα που μεσουρανούσε στη δεκαετία ΄60-΄70) αλλά σήμερα δεν έχει καμία σχεδόν σχέση με τα προβλήματα και τις ανάγκες του εκδοτικού επαγγέλματος.

Ο Σ.ΕΚ.Β, το ένα από τα δύο υπάρχοντα σωματεία, σύμφωνα με πληροφορίες φέρεται ενοχλημένο μιας και η αλλαγή του τοπίου στον συνδικαλιστικό χώρο των βιβλίων θα αλλάξει τα δεδομένα. Στελέχη του διαμαρτύρονται - «γιατί οι μεγάλοι δεν έρχονται να συμμετάσχουν στα δικά μας σωματεία;» - αλλά οι μετέχοντες στη νέα κίνηση τους υπενθυμίζουν ότι «όσες φορές έγινε μια προσπάθεια να ενοποιηθεί συνδικαλιστικά ο χώρος οι μικροί εκδότες ήταν αυτοί που τορπίλισαν την ενότητα για να μη χάσουν την καρέκλα». Οι συνδικαλιστές του Σ.ΕΚ.Β υποστηρίζουν «ότι οι μεγάλοι θα καταπιέσουν τους μικρούς αλλά στο τέλος δεν θα γίνει τίποτα», και θεωρούν πιθανό ότι «θα φαγωθούν μεταξύ τους». Αντίθετα, άλλοι μικρότεροι εκδότες εκτιμούν ότι μια στιβαρή εκπροσώπηση του κλάδου από την Ενωση Ελληνικού Βιβλίου θα αναγκάσει τους πραγματικούς εκδότες, έστω κι αν είναι μικροί, να συμπαραταχθούν μαζί τους.

Είναι γνωστό ότι ο χώρος του βιβλίου υποφέρει από πολυδιάσπαση αφού εκτός του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου (Σ.ΕΚ.Β) υπάρχει ακόμα στην Αθήνα ο Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών (Σ.Ε.Β.Α.), ο Σύλλογος Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων, το Επαγγελματικό Σωματείο Εκδοτών και Βιβλιοπωλών Ελλάδος (του κ. Η. Μπουκουμάνη - παλιού εκδότη και νυν κυρίως διοργανωτή εκθέσεων), ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας (Σ.ΕΚ.ΒΕ.), η Πανελλήνιο Ομοσπονδία Εκδοτών Ελλάδας (Π.Ο.Ε.Β.) κτλ.

Στην προσωρινή επιτροπή του νέου σωματείου μετέχουν οι Πατάκης, Λιβάνης, Καστανιώτης, Καρατζάς (Ιανός) που είναι και ο γραμματέας και τέλος ο Ψυχογιός που είναι και ο προσωρινός πρόεδρος μέχρι να προκηρυχτούν οι πρώτες εκλογές.

Πηγή: tovima.gr

Νέος και οργισμένος Βασιλικός

Το πρώτο πεζογράφημα του συγγραφέα, το οποίο εκδόθηκε το 1953, κρατάει ακόμη την αρχική του φρεσκάδα.

Ο Βασίλης Βασιλικός σε νεανική φωτογραφία από τις αρχές της δεκαετίας του 1950

Η Διήγηση του Ιάσονα, το πρώτο πεζογράφημα του Βασίλη Βασιλικού, κυκλοφορεί το 1953, όταν ο συγγραφέας είναι 19 ετών. Μαζί με τις νουβέλες Το φύλλο, Το πηγάδι, Τ' αγγέλιασμα, που δημοσιεύονται υπό τη μορφή τριλογίας σε έναν τόμο το 1961, για να συμπληρωθούν με τη συλλογή αφηγημάτων Η μυθολογία της Αμερικής (1964), όπως και με τα μυθιστορήματα Οι φωτογραφίες (1964) και Ζ. Φανταστικό ντοκυμανταίρ ενός εγκλήματος (1966), η Διήγηση του Ιάσονα αποκαλύπτει σε αναπεπταμένο πεδίο τη νεανική παραγωγή του Βασιλικού: ένας έντονα λυρικός κόσμος, όπου τα πάντα δείχνουν μεταβατικά και μετέωρα, με τους ήρωες να αγωνίζονται να βγάλουν από πάνω τους το κέλυφος μιας απωθητικής και δυσβάστακτης καθημερινότητας, η οποία το μόνο που κάνει είναι να αναπαράγει μια πολλαπλά νωθρή και απαξιωμένη κοινωνία. Με τον τρόπο αυτόν ο Βασιλικός επιδιώκει να αποσπάσει από το βαρύ πολιτικοκοινωνικό κλίμα της εποχής του μια σαφώς εξατομικευμένη, σχεδόν υπαρξιακή διάσταση, τονίζοντας τον υποκειμενικό χαρακτήρα τόσο της αφηγηματικής του τέχνης όσο και της πραγματικότητας.
Η τάση απόδρασης από το παρόν προς ένα πάμφωτο μέλλον, όπου τα νιάτα θα κατακτήσουν τον ανεύρετο, αυθεντικό εαυτό τους, διατρέχει απ' άκρου εις άκρον τη Διήγηση του Ιάσονα (το τοπίο δεν αλλάζει στις Αναμνήσεις από τον Χείρωνα που, γραμμένες στο περιθώριο της Διήγησης και πρωτοδημοσιευμένες το 1974, συμπεριλαμβάνονται στη σημερινή επανέκδοση για λόγους πληρότητας).
Ο Βασιλικός καταφεύγει στον μύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας πετυχαίνοντας από τη μια πλευρά να μην τον εκσυγχρονίσει άχαρα και από την άλλη να τον περιβάλει με την άχλη μιας λυτρωτικής ουτοπίας. Ο Ιάσονας δεν θα επιβιβαστεί όσο διαρκεί η δράση με τους συντρόφους του στην Αργώ, θα καταφέρει όμως να ταξιδέψει σε έναν καθαρά φανταστικό χρόνο και να ζήσει σαν μέσα σε όνειρο τον μακρύ διάπλου του Εύξεινου Πόντου με προορισμό το μακρινό βασίλειο της Κολχίδας.

Με πρότυπα τον Ζιντ και τον Σαρτρ
Ο Βασιλικός φιλοτεχνεί έναν μονίμως ανήσυχο και εξεγερμένο Ιάσονα, που μετά τις πρώτες δυσκολίες της ενηλικίωσης (με τη μαθητεία στη σπηλιά του Κενταύρου Χείρωνα), θέλει να εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία και να απομακρυνθεί από τις κοινωνικές υποχρεώσεις του (τις βασιλικές ευθύνες), διεκδικώντας την πλήρη αυτονομία του. Εύκολα διακρίνει κανείς εδώ όχι μόνο τον Θησέα του Αντρέ Ζιντ (ομολογημένο πρότυπο του Βασιλικού), που ευαγγελίζεται την απαλλαγή του ατόμου από όλα τα συμβατικά δεσμά του (βλ. και τις εισαγωγικές παρατηρήσεις του Θανάση Αγάθου), αλλά και τον υπαρξισμό του Σαρτρ, όταν διακηρύσσει πως ο άνθρωπος είναι «καταδικασμένος στην ελευθερία του», ή τη μεταπολεμική «λογοτεχνία της οργής», που θα στραφεί εναντίον κάθε κατεστημένης αξίας.
Με έκδηλα ποιητική διάθεση, που αποθεώνει τη φύση μέσω μιας πυκνής διαδοχής λυρικών εικόνων, η Διήγηση του Ιάσονα σηματοδοτεί, πέρα από τη διακήρυξη για την ανάγκη απελευθέρωσης του εγώ από τα δεσμά της κοινότητας, και έναν επιπλέον νεωτερισμό: το πέρασμα της ελληνικής πεζογραφίας της δεκαετίας του 1950 σε μια εσκεμμένα αποσπασματική και ρευστή έκφραση, η οποία αμφισβητεί εκ των ένδον τον ρεαλισμό χωρίς να επιστρέψει στις άκαμπτες αρχές του προπολεμικού μοντερνισμού. Ενα βιβλίο που, εκτός όλων των άλλων, δεν έχει χάσει το παραμικρό από την αρχική ρώμη και φρεσκάδα του.

Πηγή: tovima.gr

Νεότερες αναρτήσεις Παλαιότερες αναρτήσεις Αρχική σελίδα